Dörtlüklerle Kurulanlar
Terkib-i Bent
- Her bent arasında vasıta beyti bulunur.
- Bentlere “hane”, haneleri birleştiren beyitlere “vasıta” denir.
- Terkib-i bentlerde her bentten sonra yer alan vasıta beyti değişir.
- Her bent, 7 ile 10 arasında değişen sayıda beyitten oluşur.
- Bent sayısı 5 ile 15 arasında değişir.
- Her bent gazeldeki gibi kafiyelenir. Vasıta beyitler kendi içinde kafiyelidir. (aa, ba, ca, da)
- Son bentte mahlas söylenir.
- Terkib-i bend’in her bendinde değişik konular işlenebilir.
- Talihten, hayattan şikâyet; dini, tasavvufi ve felsefi düşünceler anlatır.
- Terkib-i Bend’in en önemli ismi Bağdatlı Ruhi’dir. Necati Bey, Yahya Bey, Baki, Neşati, Fuzuli
Şeyh Galip bu nazım şekliyle şiirler yazmıştır. Ziya Paşa da bu nazım şekliyle yazdığı şiirleri
ile tanınır.
Örnek:
İkbâl için ahbâbı siâyet yeni çıktı a
Bilmez idik evvel bu dirâyet yeni çıktı a
Sirkat çoğalıp lâfz-ı sadâkat modalandı b
Nâmus tamam oldu hamiyyet yeni çıktı a (Ziya Paşa)
Terci-i Bent
- Biçim ve uyak yönüyle terkib-i bende benzer.
- Terkib-i Bentte değişen vasıta beyti terci-i bentte değişmez.
- Vasıta beytinin aynen tekrarlanması bütün bentlerde aynı konuyu işlemeyi zorunlu kılar.
- Felsefi konular; Allah’ın kudreti, kâinatın sırları, tabiattaki zıtlıklar işlenen başlıca konulardır.
- Ziya Paşa ve Şeyh Galip, Nesimi, Şeyhi, Fuzuli, Baki, Nedim, Galip Dede, İzzet Molla bu şekil ile
şiir yazan şairlerdendir.
Örnek:
Tâli' oldı neyyir-i ikbâl-i devlet subhdem a
Şu'le saldı âleme necm-i hidâyet subhdem a
Kâ'inâtı kıldı mir'ât-ı cemâl-i şâhdan x
Gark-ı envâr-ı hidâyet Rabb-ı izzet subhdem a
Çokdan eylerdi cemâl-i bâ-kemâlin arzu x
Ber-murâd oldı hele tâc-ı sa'âdet subhdem a
Musammat
- Mısra sayısı 4 ile 10 arasında değişen bentlerden meydana gelen şiirlerin genel adıdır.
- Bentlerden kurulu nazım biçimlerine (murabba, muhammes, müseddes, müsebba, müsemmem,
mütessa, muaşşer, terbi, tahmis, taşdir, tesdis, tesbi, tesmin, tesi, taşir) verilen genel addır.
- Ayrı bir nazım biçimi olmamakla birlikte, gazel ve bazı kasidelere uygulanan bir divan edebiyatı
tekniğidir.
- Musammat terimi, gazel, kaside gibi nazım biçimlerinin, bir iç uyak düzeni bulunanları için de
kullanılmıştır.
- İlk bentte geçen dize ya da beyitlerin, diğer bentlerin sonunda aynen yinelenmesiyle düzenlenen
musammatlara mütekerrir musammat denir.
- İlk bentteki dize ya da beyitlerin, diğer bentlerin sonundaki dize ve beyitlerle yalnızca uyak
bakımından uyuşması durumunda musammat, “müzdevic musammat” adını alır.
Terci-i Bent
- Biçim ve uyak yönüyle terkib-i bende benzer.
- Terkib-i Bentte değişen vasıta beyti terci-i bentte değişmez.
- Vasıta beytinin aynen tekrarlanması bütün bentlerde aynı konuyu işlemeyi zorunlu kılar.
- Felsefi konular; Allah’ın kudreti, kâinatın sırları, tabiattaki zıtlıklar işlenen başlıca konulardır.
- Ziya Paşa ve Şeyh Galip, Nesimi, Şeyhi, Fuzuli, Baki, Nedim, Galip Dede, İzzet Molla bu şekil ile
şiir yazan şairlerdendir.
Örnek:
Tâli' oldı neyyir-i ikbâl-i devlet subhdem a
Şu'le saldı âleme necm-i hidâyet subhdem a
Kâ'inâtı kıldı mir'ât-ı cemâl-i şâhdan x
Gark-ı envâr-ı hidâyet Rabb-ı izzet subhdem a
Çokdan eylerdi cemâl-i bâ-kemâlin arzu x
Ber-murâd oldı hele tâc-ı sa'âdet subhdem a
Musammat
- Mısra sayısı 4 ile 10 arasında değişen bentlerden meydana gelen şiirlerin genel adıdır.
- Bentlerden kurulu nazım biçimlerine (murabba, muhammes, müseddes, müsebba, müsemmem,
mütessa, muaşşer, terbi, tahmis, taşdir, tesdis, tesbi, tesmin, tesi, taşir) verilen genel addır.
- Ayrı bir nazım biçimi olmamakla birlikte, gazel ve bazı kasidelere uygulanan bir divan edebiyatı
tekniğidir.
- Musammat terimi, gazel, kaside gibi nazım biçimlerinin, bir iç uyak düzeni bulunanları için de
kullanılmıştır.
- İlk bentte geçen dize ya da beyitlerin, diğer bentlerin sonunda aynen yinelenmesiyle düzenlenen
musammatlara mütekerrir musammat denir.
- İlk bentteki dize ya da beyitlerin, diğer bentlerin sonundaki dize ve beyitlerle yalnızca uyak
bakımından uyuşması durumunda musammat, “müzdevic musammat” adını alır.
