TÜRKİYE’DE KARSTİK ARAZİLER
Türkiye'deki karstik şekiller Akdeniz ve çevresinde Kalker (Kireç) şeklinde Sivas ve çevresinde ise Jips ( Alçı ) şeklinde bulunur.
KARSTİK AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ:
MAĞARALAR: Karstik arazilerde yer altına sızan suların kimyasal aşındırmasıyla oluşan doğal boşluklardır.
OBRUK: Karstik bölgelerde mağara tavanlarının çökmesiyle oluşan derin kuyulardır.
LABYA: Çapı 3-5 cm, derinliği ise 1- 2 metre olan en küçük erime çukurudur.
DOLİN: Küçük erime çukurudur.
UVALA: Dolinlerin büyümesiyle oluşur.
POLYE: Uvalaların genişlemesiyle oluşan karstik ovalardır.
KARSTİK BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ:
TRAVERTENLER: Suların yeryüzünde buharlaşmasıyla içindeki kirecin yüzeyler üzerinde birikerek oluşturduğu tortullardır. Örneğin; Denizli / Pamukkale
SARKIT: Mağara tavanlarından aşağı doğru sarkan şekillerdir.
DİKİT: Mağara tabanlarından yukarı doğru uzanan şekillerdir.
SÜTUN: Sarkıt ve Sütunların birleşmesiyle oluşur.
DALGALARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER
AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ:
FALEZ:
§ Dalgaların kıyıya çarparak kıyıda oluşturduğu dik yamaçlardır.
§ Falezler = Yalıyar olarak ta adlandırılır.
§ Falezler doğrudan; Dalga aşındırmasıyken, dolaylı olarak; Rüzgâr aşındırmasıdır.
§ Rüzgâr ne kadar hızlı ise Dalga o kadar büyük olur.
BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ:
KIYI OKU / KIYI KORDONU / KIYI SETİ:
Dalga ve akıntıların taşıdığı materyalleri kıyıdan açıklara taşıyarak oluşturduğu bir ucu karaya bağlı yığanlardır.
SAPLIADA / TOMBOLO:
Kıyıya yakın adanın kıyı oku ile Ana Kaya’ya bağlanmasıyla oluşur.
DENİZKULAĞI / LAGÜN / KIYI SET GÖLÜ:
Kıyı okunun koy ağızlarını kapatarak göl haline getirmesidir.
KUMSAL: Dalgaların aşındırarak taşıdığı malzemeleri sığ kıyılarda biriktirmesiyle oluşan kum depolarıdır.
BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER
AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
SİRK / BUZUL YALAĞI:
Genellikle dağ doruklarında oluşan eğimli yüzeyden aşağı inen buzullar çeşitli boyutta çukurluklar oluşturur. Bu çukurluklar 40-50m olabileceği gibi km’ lerce olabilir. Oluşan bu çukurlukların içerisine su dolarsa sirk gölleri oluşur.
BUZUL VADİSİ:
Yamaçtan aşağı inen buzulların oluşturdukları U şeklindeki doğal oluklardır. Bu tip oluklara Tekne Vadi adı da verilir.
HÖRGÜÇ KAYA:
Buzulların, kayaların yumuşak kısımlarını aşındırıp sert kısımlarını tümsekte bıraktığı şekillerdir.
BİRİKTİME ŞEKİLLERİ:
MOREN / BUZULTAŞ:
Buzulların taşıdıkları malzemeleri eridikleri yerlerde üst üste biriktirmesi sonucu oluşan setlerdir. Bu setlerin içinde eriyen buzulların sularının birikmesiyle moren set gölleri oluşur.
SANDER DÜZLÜĞÜ:
Buzulların biriktirdiği malzemelerin buzuldan beslenen akarsular tarafından taşınarak eğimin azaldığı yerde biriktirmesi sonucu oluşan düzlüklerdir.
DRUMLİN:
Buzulların erime bölgesine yakın yerlerde iklim ve beslenme şartlarına bağlı olarak sarkan sonra tekrar geri çekildiği yerlerde birikerek oluşan yassı tepeciklere denir.
ÜLKEMİZDE BUZULLARIN GÖRÜLDÜĞÜ ALANLAR
· Ülkemiz Orta Kuşak ’ta (Ilıman Kuşak) olmasından dolayı Buzul etkisi oldukça azdır.
