Genellikle din ve devlet adamlarını övmek amacıyla yazılan uzun divan edebiyatı şiirleridir.
Nazım birimi beyittir.
İlk beytine matla, son beytine makta denir.
Şair, matla beytini kasidenin herhangi bir yerinde yineleyebilir. Buna reddi matla denir. Makta
beytinin kasidenin herhangi bir yerinde yinelenmesine ise reddi makta denir.
Şairin mahlasının bulunduğu beyte taç beyit denir.
En güzel beytine beytü‘l kasid (şah beyit) denir.
Kaside en az 33, en çok 99 beyitten oluşur. Beyit sayısı 33’den az olan kasideler de vardır.
Kafiye şeması aa, ba, ca, da, ea şeklindedir.
Bu türün en meşhur ismi Nef’i dir.
Kasidenin Bölümleri
1) Nesib (Teşbib)
Kasidenin başlangıç bölümüdür.
Kasideye ismini veren bölümdür.
Herhangi bir tasvir yapılıyorsa “Teşbib”; âşıkane söyleyişler bulunuyorsa “Nesib” adını alır.
Kasideler "nesib" bölümünde işlenen konulara göre Kaside-i Ramazaniye (Ramazandan
bahsediliyorsa), Kaside-i Iydiyye (Bayramdan bahsediliyorsa), Kaside-i Şitaiye (Kıştan
bahsediyorsa), Kaside-i Dariye (han, kervansaray, cami vb. yapılardan bahsediliyorsa) ve rediflerine
Su kasidesi (su redifli) göre adlandırılır.
2) Girizgah
Şairin yazdığı şiirde; sevdiği, saygı duyduğu zamanın büyüklerinden birini övdüğü bölümdür.
Tek beyitten oluşur ve geçiş beyti niteliğindedir.
3) Medhiye
Asıl anlatıldığı ve övülmek istenen kişiye söylenenler yer alır.
Bu bölümde abartı ve ağır bir anlatım göze çarpar.
4) Tegazzül
Kasidenin içinde, aynı ölçü ve uyakla, matlasız ve maktasız olarak yazılan gazel bölümüdür.
Tabiat güzellikleri karşısında hissedilen duygular dile getirilir; aşk ve coşkunluk ifadeleri yer alır.
5) Fahriye
Şairin kendini övdüğü ve diğer şairlerle karşılaştırdığı bölümdür.
6) Dua
Şair bu bölümde övdüğü kişinin başarılarının devamlı olması, ömrünün uzun olması için dualar
eder, iyi dileklerde bulunur.
Ayrıca böyle bir kasideyi tamamlattığı için Allah’a şükreder.
