TEMİZLİK MADDELERİ

Sabun, deterjan, çamaşır sodası, çamaşır suyu, kir ve yağ çözücüler.

SABUN

Yağların bazik ortamda hidrolizlenmesi sonucu oluşan uzun zincirli (C₁₂-C₁₈) karboksilli asitlerin sodyum (Na) veya potasyum (K) tuzlarına sabun, bu olaya ise sabunlaşma adı verilir.

Sabunlar suyu seven (hidrofil) yapıdaki baş kısım ile suyu sevmeyen (hidrofob) kuyruk kısmından oluşurlar. Kirlerin temizlenmesi sırasında apolar yapıdaki hidrofob (suyu sevmeyen) kısım kire utunurken, polar yapıdaki hidrofil (suyu seven) kısım ise suya tutunarak, kiri yerinden koparır.

Genel olarak, yumuşak ve sert olmak üzere iki çeşit sabun vardır. Sodyum tuzu olanlar sert sabun (beyaz sabun), potasyum tuzu olanlar yumuşak sabun (arap sabunu) olarak adlandırılır.

DETERJANLAR

Kir sökücü anlamına gelen deterjan petrol türevlerinden elde edilir. Deterjanın en önemli özelliği sert sularda bile köpürebilmesidir. Yaygın olarak kullanılan deterjan lauril alkolden elde edilen sodyum lauril sülfat’tır.

Deterjanların temel bileşenleri

• Yüzey aktif maddeler
• Köpük düzenleyiciler
• Sertlik gidericiler
• Katkı maddeleri

Sabun ve Deterjanların Temizleme Özelliği

Kir apolar olduğundan, kirli maddenin bulunduğu suya sabun ya da deterjan eklendiğinde molekülün apolar (hidrofob) ucu kiri sarar. Polar (hidrofil) uç ise su ile güçlü bağlar oluşturur. Böylece kir bulunduğu ortamdan suya geçer ve kirli yüzey temizlenmiş olur.

Diğer Temizlik malzemeleri: Kireç çözücüler HCI, tuvalet temizleyiciler HCI, H₂SO₄, yağ çözücüler NaOH, lavabo açıcılar ise NaOH ve KOH içerir. Ayrıca UV ışınları da dezenfeksiyon ve sterilizasyon amaçlı kullanılır.

POLİMERLER, KOZMETİKLER, İLAÇLAR, KIRTASİYE MALZEMELERİ

Çok sayıda küçük moleküllerin uzun bir zincir şeklinde birleşmesiyle büyük moleküller oluşturması olayına polimerleşme, oluşan büyük moleküllere de polimer, bu tepkimeye de polimerleşme tepkimesi denir.

Monomer + monomer = dimer
Monomer + monomer + monomer = trimer
Monomer + monomer + monomer + monomer= tetramer n[monomer]= polimer (n > 1000)

Bazı Polimer Çeşitleri

Monomer	Polimeri	Kullanım Alanı
Etilen	Polietilen	Kolay şekillendirilebildiğinden günlük hayatta ambalaj malzemesi, poşet ve torba yapımında telefon kablolarının yapımında kullanılır. Ayrıca plastik olduğu için elektrik üretmez.
Vinil Klorür(kloretilen, kloreten)	Polivinil klorür(PVC) (Polikloretilen)	Günlük hayatımızda elektrik kablolarının yalıtımında, kapı, pencere yapımında, çatı ve yer kaplamasında ve atık su borularının yapımında kullanılır.
Tetrafloretilen(Tetrafloreten)	Politetrafloretilen(Politetrafloreten) (Teflon)	Yapışmaz tava ve tencere yapımında, otomobil ve uçak sanayinde kullanılır.
Stiren ( Fenileten)	Polistiren (PS)	Çatı kaplamacılığında,çiçek saksılarının yapımında, ambalaj sanayinde kullanılır.
Akrilonitril	Poliakrilonitril (PAN) (ORLON)	Günlük hayatta halı dokumacılığında ve örgülü giyim eşyalarının yapımında kullanılan ve yaygın adı orlon olan maddedir.

Polimerlerin Geri Dönüşümlerinin Önemi

Polimerin Uluslar arası kodu	Polimerin adı	Polimerin özelliği	Kullanım alanları	Geri kazanılan polimerin kullanım alanları
	Polietilen tereftalat	Saydam ve tok Elyaf olarak da kullanılabilir.	Gazlı içecekler ve maden suyu şişeleri,uyku tulumları ve yastıklar için dolgu	Deterjan şişeleri, saydam filmler, halı elyafı
	Yüksek yoğunluklu polietilen	Beyaz/siyah renkli, en sık kullanılan plastik	Alışveriş ve derin dondurucu poşetleri, süt, şampuan ve temizlik şişeleri	Deterjan şişeleri, taşıma kasaları, mobil çöp bidonları
	Plastikleştirici içermeyen poliviniliklorür (UPVC)	Sert,saydam olabilir.	Su, zeytinyağı, meyve suyu şişeleri, boru ve boru parçaları	Deterjan şişeleri, yer karosu, boru ve boru parçaları
	Plastikleştirici içeren poliviniliklorür (PPVC)	Esnek, elastik, saydam	Sulama hortumu, ayakkabı ve ayakkabı tabanı, kan ve serum torbaları	Endüstriyel yer kaplamaları
	Alçak yoğunluklu polietilen (AYPE)	Yumuşak, esnek, plastik	Çeşitli şişe ve kapların kapakları, alışveriş torbaları, sanayi torbaları,film ve örtüler	Çöp torbaları, inşaat örtüleri fidan ve fidanlık kap ve torbaları
	Polipropilen (PP)	Sert ve esnek	Dondurma kapları, ambalaj kutuları,örgülü sebze- meyve torbaları	Çöp ve kompost bidonları, kara yolları işaret araç ve gereçleri
	Polistiren (PS)	Kırılgan, saydam ve camsı	Yoğurt kapları, plastik kaplar, saydam/ saydam olmayan bardak	Elbise askı ve kancaları, ofis araç ve gereçleri CD kutuları
	Köpük polistiren (EPS)	Köpürtülebilen, hafif,esnek ısı yalıtan	Sıcak içecek kapları, paketleme malzemesi, oyuncak malzeme
	Diğer	Akrillikler ve naylonlar dahil diğer plastikleri kaplar.

Polimerlerin geri dönüşümlerine ait işlem basamakları;

• Polimer atıkların toplanması
• Preslenip yoğunlaştırılması
• Sınıfandırılarak işlenmeleri şeklindedir.