KATI BASINCI

Katı bir cismin temas ettiği yüzeye uyguladığı basıncı ifade eder.

şeklinde ifade ederiz.

• Birimi Pascal (Pa) dır.
• Skaler bir niceliktir.

Basınç kuvveti

Basıncı oluşturan yüzeye dik etki eden kuvvete basınç kuvveti denir.

SI birim sisteminde birimi Newton dur.

Şekil 1’de yüzeye etki eden tek dik kuvvet ağırlıktır.

 Şekil 2’de yüzeye dik etki eden kuvvetler ağırlık ile F kuvvetinin toplamına eşittir.

Şekil 3 de yüzeye etki eden dik kuvvetler ağırlık ile F kuvvetinin farkına eşittir.

Düzgün geometrik katı cisimlerin yere uyguladığı basınç

Özkütlesi ve yüksekliği bilinen cismin yere uygulağı basınç;

m:kütle

G:yerçekimi ivmesi

S:temas eden yüzey alanı

D:özkütle

V:hacim

h:yükseklik

şeklinde hesaplanabilir.

Günlük hayatta katı basıncı:

• Traktör ve ağır iş makinelerinde yere temas eden yüzey alanının büyültülerek basıncın küçültülmesi.
• Bazı araçların toprağa batmaması için tekerlek veya paletlerinin geniş yüzeyli olarak yapılması.
• Trenlerde tekerlek sayısının çok olması ile yüzey alanının arttırılıp ve basıncın azaltılması.
• Kramponların altında yer alan dişlerin yüzeyi küçültüp basıncı arttırması.
• İki ayak üzerinde dururken az, tek ayak üzerinde dururken fazla basınç uygulanır.
• Sivri topuklu ayakkabı ile kumda ya da karda daha zor yürünür.
• Hareket hâlindeki aracın durmasını sağlayan hidrolik fren sistemleri, sıvıların basıncı sayesinde çalışır.
• Fil, gergedan, deve gibi hayvanların ayaklarının taban alanlarının büyük olması, onların yere uygulayacakları basıncı küçülterek kum veya toprak zeminde kolay yürümelerini sağlar.

ÖRNEK:

Özdeş küplerden oluşan X cismi zemine şekillerdeki gibi yerleştiriliyor.

Yüzeye etki eden basınçlar arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir.

1. P₁>P₂>P₃
2. P₂>P₁>P₃
3. P₂>P₃>P₁
4. P₁>P₃>P₂
5. P₃>P₂>P₁

CEVAP:B

ÖRNEK:

Şekildeki katı cisim ters çevrildiğinde basınç (P) , basınç kuvveti   (F) nasıl değişir?

(P)(F)

A)        Azalır                                            Azalır

B)       Değişmez                                    Değişmez

C)        Artar                                           Değişmez

D)       Azalır                                           Değişmez

E)       Artar                                               Artar

CEVAP:C